Go Around !

Her gün dünyanın dört bir yanında milyonlarca uçak inip kalkıyor.Bazıları siste,bazıları yağmur veya karlı havada,bazılarıda günlük güneşlik havada.Bu inişler gerçekleştirilirken kimi uçaklar ilk denemesinde başarısız olup pas geçmek zorunda kalıyor.Ben bugün uçaklar niye pas geçer onu anlatmaya çalışacağım.

Öncelikle uçağın pas geçmesi için illa teknik bir aksaklık veya görüş mesafesinin düşük olmasına gerek yok.Örnek vermek gerekirse sizden önce inen uçak döneceği taxi yolunu kaçırmış olabilir.Uçak pisti terk edemediği için sizin iniş güvenliğiniz tehlikeye girer ve kule size pas geçmenizi söyler.Bu durumda pilotlar pas geçme prosedürünü uygularlar.

Tabii her zaman uçaklar bu yüzden pas geçmez.Özellikle hava koşulları çok önemli etkendir.Windshear yani rüzgar kırılması diye adlandırılan olay uçakların pas geçmesinde önemli bir etkendir.Peki windshear nedir ve niye uçaklar pas geçer.Windshear, rüzgarın bir anda yön ve hız değiştirmesidir ve bu son yaklaşmada olan uçaklar için ciddi tehlike arz etmektedir.Rüzgarın yöne ve hızı uçaklar için çok önemli olduğundan herhangi bir windshear durumunda pilotlar inişin güvenli olmayacağını göz önünde bulundurarak pas geçerler.

Fotoğraf wikipedia.com adresinden alınmıştır

Sert rüzgardan dolayı pas geçen United 747-400:

Pilotları zorlayan bir diğer konu ise tabiiki sis.Özellikle ILS sistemi olmayan havaalanlarına sis varken inmeye çalışmak gerçekten kabus gibi.Zaten genellikle ILS olmayan yerlerde sis çok yoğun olunca hava sahası trafiğe kapatılıyor.ILS olan yerlerde ise görüş mesafesine göre CAT I, CAT II ve CAT III approachları uygulanıyor.Peki nedir bu approach çeşitleri.CAT I ile başlayacak olursak, görüş mesafesinin 800 metreden fazla, pist görüş mesafesinin 550 metreden fazla ve karar yüksekliğinin(Minimums)(ve evet Approaching Minimums burdan geliyor :) ) 200 feet yani 60 metreden fazla olması  gerekir.CAT I genelde görüş mesafesi normalken kullanılan approachtur.CAT II yaklaşmasında ise pist görüş mesafesinin 350 metreden fazla olması gerekmektedir.Karar yüksekliği(Minimums) ise 60 ila 30 metre arasında olmalıdır.CAT III ise üç farlı kategoriden oluşur.Bunlar: CAT IIIA, CAT IIIB ve CAT IIIC dir.CAT IIIA ile başlayacak olursak genelde çok yoğun sislerde veya havadan dolayı görüş mesafesinin çok düştüğü zamanlarda uygulanır.CAT IIIA'nın minimumları 30 metre (100 feet)'den azdır, pist görüş mesafeside 200 metreden fazla olmalıdır.CAT IIIB'nin minimumları 15 metre (50 feet)'den az, pist görüş mesafesinin 50 ila 200 metre arasında olması gerekiyor.CAT IIIC ise şuan için kullanılan bir sistem değil.Bu bahsettiğim minimum noktalarında eğer pilotlar pisti göremiyorsa pas geçmek zorundalar.

Tabii bu arada CAT II ve CAT III yaklaşmaları için havayolunun,inilen havalimanının ve pilotların yetkilendirilmiş olması lazım,aksi takdirde inişleri söz konusu olamaz.

CAT IIIA approach:

Yoğun siste Delhi'ye inen THY A330.CAT IIIB approach:

Son olarak kısaca yazıda değindiğim pas geçme prosedürünü açıklamak istiyorum.Havacılık sektöründe her havaalanı ve o havaalanının her pisti için chartlar vardır.Bu chartlarda o piste yaklaşma hızı, minimum mesafesi gibi şeyler yazar ve tabiiki pas geçme durumunda uçağın hangi uçuş başında hangi irtifaya tırmanması gerektiği yazılıdır.Pilotlar pas geçme prosedürünü uygularken bu chartlara göre hareket ederler.Pas geçtikten sonra ise ATC ile temas edip iniş için tekrar yaklaşmaya başlanır.Bazı şirketler, eğer uçak 2 veya 3 defa pas geçerse havada beklemesini ve eğer hava koşulları düzelmezse alternatif olarak seçilen havalimanına gitmesini söyler.Ancak tabiiki her şirketin politikası farklıdır.

Jeppesen Chart örneği:

Uçak içinden pas geçme anı:

Uzun lafın kısası uçakların pas geçmesi aslında güvenliğimiz açısından çok daha iyi ve gerçekten korkulacak bir durum yok. Herkese emniyetli uçuşlar dilerim

Ara Sıcak

Sınavlar yüzünden bloga pek zaman ayıramadım,bu ayrı kaldığımız zaman içerisinde beni özlemişsinizdir diye tahmin ediyorum.Ben sınavlarıma çalışmakla meşgulken neler olduğuna dair bir özet yapacağım,detayları diğer yazılarda yazarım.

Öncelikle THY yönetim kurulu başkanı Hamdi Topçu konuk olduğu televizyon programına önemli açıklamalarda bulundu. 24 Kasım'da Maldivler'e, 11 Aralıkta ise Buenos Aires'e seferlerin başlayacağını resmen açıkladı. Buenos Aires seferi Sao Paolo aktarmalı olacak bu arada.Ayrıca havaalanındaki slot yetersizliğinden dolayı başka ülke veya şehirlere hat açmanın çok zorlaştığını söyledi.

THY'den devam edecek olursak 15 Airbus A330-300 ve 20 Boeing 777-300ER uçaklarının motorları belli oldu.Son olarak THY ile Barcelona ile olan sponsorluk anlaşmasının uzatılmamasına karar verildi.Sözleşme 2013 Haziran ayında bitiyor.Haziran'dan itibaren Barcelona,Qatar Airways ile anlaşma imzaladı.

Pegasus Hava Yolları büyük ihtimalle 100 tane yeni nesil A320 Neo uçak siparişi verecekmiş ama tam detaylarını tam öğrenebilmiş değilim.Ayrıca Galatasaray basketbol takımı Krasnodar'daki sis yüzünden iki gün boyunca şehire ulaşamadı. Krasnodar'da ILS sistemi olmadığı için hava trafiğine kapatıldı.

En önemli konuya gelecek olursak İstanbul'a yapılacak 3.havaalanının kesin yeri belli oldu.Karadeniz kıyısında eski taş ocaklarının olduğu bölgeye yapılacağı açıklanan havaalanının inşaat 3 aşamadan olacak.Bu konu hakkında daha detaylı yazacağım.

Şimdilik bu kadar. En kısa zamanda yazılar yayında olacak.Sevgiler saygılar.

Ders 1: Flap ve Spoiler

Bugünden itibaren blogda her hafta uçakların bir bölümü hakkında yazı yazmayı planlıyorum.En azından az da olsa insanların uçaklar hakkında bir fikri olur ve korkanlar belki biraz daha az korkmaya başlar.Bu hafta uçakların kanat kısmında bulunan flap ve spoiler parçaları hakkında bilgi vermeye çalışacağım.

Spoilerlar ile başlayacak olursak,spoiler'lar 3'e ayrılır.Bunlar;

1)Flight Spoiler

2)Speed Brake

3)Ground Spoiler

Flight spoiler, her iki kanat üzerinde uçak tipine göre değişik sayıdadır.Uçuş sırasında uçağa yatış kumandası verildiğinde,yatış yapılan tarafta bulunan spoiler panelleri açılarak yatışa yardımcı olur.Diğer kanata ait spoiler'lar kapalıda tutulur.

Yatışa yardımcı olan spoiler'lar:

Speek brake uçuş esnasında her iki kanattaki spoiler'lar,aynı anda ve aynı miktarda açılarak uçağın hız ve irtifa kaybetmesi sağlanır.Bu olaylar kanat üzerindeki hava akışının bozulması ile meydana gelir.Hız freni kumandası,merkez pedestal üzerindeki speed brake kolunun istenilen derecede çekilmesi ile yapılır.

Yavaşlamak için kullanılan speed brake:

Ground spoiler modu havada kullanılmaz. Uçak yere touch down (piste ilk temas) yapıp belirli şartlar sağlanınca her iki kanattaki tüm spoiler'lar açılır ve bu etki uçağın dikmelerine bastırarak etkin frenleme yapılır.Ground spoiler modunun çalışması için; gaz kolları idle (rölanti) konumuna, speed brake kolu arm (hazır) pozisyona alınmalı;uçak ground modunda (uçak ana dikmeleri yer ile temas halinde) olmalı ve tekerleklerde bulunan transducer (bilgi gönderici) 'lardan kontrol ünitesine dönü hareketi bilgisi gönderilmelidir.Bu şartların hepsi sağlanırsa kontrol ünitesi uçak kanatları üzerindeki tüm spoiler parçalarını kaldırır.Karışık gözüktüğüne bakmayın spoiler'ların açılmama durumu bildiğim kadarıyla hiç yaşanmamıştır.

İndikten sonra açılan spoiler'lar:

Flap'lere gelecek olursak bildiğiniz gibi,kanadın kaldırma kuvveti kanat kesitine,kanat alanına,kanat hücum açısına ve uçağın hızına bağlıdır.Yüksek hızlar için tasarlanmış bir uçağın kanat alanı ve kanat kalınlığı az olur fakat her uçağın iniş ve kalkış anlarında düşük süratlerde de hava tutunması gerekir.Bunu sağlamak için kanat alanının ya da kavisinin değiştirilmesi gerekir.Kanat firar ya da hücum kenarlarına yerleştirilen flap'lerin görevi,düşük hızlarda kanat alanını veya yüzey kavisini arttırarak tutunmayı sağlamaktır.Flap'lerin bir diğer görevi de gerektiğinde sürükleme kuvvetlerini arttırarak uçağı yavaşlatmaktır.Flap'lerin bir çok çeşidi vardır ancak ben çok detaya girmeden günümüzde yolcu uçaklarında kullanılanlardan bahsedeceğim.

Split/Flower veya Slotted(Yarıklı/Kaymalı veya Oluklu) Flap:

Tek parçalı flap'lerde ortaya çıkan türbülans olayı,çok parçalı flaplerin parçaları arasından hava akımının geçmesine izin verilerek azaltılır.Split flower flap'ler kanat kesidini büyük ölçüde değiştirebildiğinden etkileri büyüktür.Günümüzde bir çok jet yolcu uçaklarında bu flapler kullanılur.

Leading Edge/Krueger(Hücum Kenarı) Flap:

Bu tür flap'ler,firar kenarı flap'lerinde olduğu gibi kanadın kamburluğunu değiştirerek kaldırma kuvvetini arttırmak amacıyla kullanılırlar.Duruma göre firar kenarı flap'leri ile bağlantılı veya bağımsız çalışabilirler.

Slat:

Hücum kenarı flap'leri ile aynı işlevi görürler.Kanadın kamburluğunu arttırarak uçağın havada tutunmasını sağlarlar.Slat,kanadın bir devamı şeklinde uzatıldığından kanat üst yüzeyinden akan hava miktarını arttırır.

Ayrıca ek olarak flap'lerin dereceleri vardır.Örnek olarak Boeing 737-800 uçağında flap dereceleri 1,2,5,10,15,25,30 ve 40 tır.Boeing 777'de ise, 1,5,15,20,25,30 dur.Airbus firması ise tamamen farklı derecelendirme tekniği kullanır.Onlarda 1,2,3 ve full şeklinde yazılıdır ancak derecelerin tam olarak karşılığını bilmiyorum maalesef.Her uçak inerken QNH(basınç),rüzgar yönü ve hızına bağlı olarak farklı derecelerde flap kullanırlar.Ancak genellikle pilotlar inerken full flap kullanmayı tercih ederler.

Full flap ile inen Boeing 777:

A330 flaps full:

Airbus A321 uçağının full flapleri:

Boeing 737-800 Flight Controls:

                                          

Adım adım flaplerin açılması:

Son olarak çok nadir olsada flap ağrızaları yaşanabiliyor.Flap ağrızası yaşayan Emirates'in A380 uçağı Tokyo'nun Narita havaalanından kalktıktan hemen sonra geri dönmek durumunda kalıyor ve sert bir iniş gerçekleştiriyor.İşte o sert iniş ve inişten sonra uçağın zarar gören iniş takımları:

Alternatif Teklif Önerileri

Uçakta artık evlilik teklif etmek çok yaygınlaştı.Bir adam kabin memurundan rica eder bütün herkesin önünde anons yapar evlilik teklif eder.Aslında güzel düşünülmüş cesaret isteyen birşeydir.Ama paylaşacağım video olaya bambaşka bir boyut getirmiş.Muhtemelen izlemişsinizdir ama izlemeyen ve bir daha izlemek isteyenler için gelsin:

Uçuş Öncesi Güzel Süpriz

Uçuş öncesi ne tür güzel bir süprizle karşılaşabilirim demeyin.Finnair geçen sene Hindistan'ın kurtuluş gününde Helsinki-Yeni Delhi seferinden önce yolcularına uçak içinde küçük bir süpriz hazırlamış.Buyrun videosu:

THY'nin Uzun Menzilli Uçak Alımı

Türk Hava Yolları geçtiğimiz günlerde sektörün iki dev uçak firması olan Airbus ve Boeing'den 5'i opsiyonlu tam 35 tane uzun menzilli uçak siparişi verdi.

Airbus firmasına THY'nin çok memnun kaldığı A330-300 uçaklarından 15 tane sipariş edildi.Bu uçakların 4 tanesi 2014 yılı içerisinde,6 tanesi 2015 yılı içerisinde ve 5 taneside 2016 yılı içerisinde THY'ye teslim edilecek.Tabii bu A330 siparişinin belkide en önemli kısmı artık hurda noktası gelen A340ların durumu.Şuan THY'nin filosunda Airbus'a ait uzun menzilli uçak olarak 7 tane A340-300,7 tane A330-200 ve 10 tane A330-300 var.THY'nin 340lardan kurtulmak istediği bir gerçek,hatta 2011 Mart ayında teslim aldığı ilk A340 olan TC-JDJ tescilli uçağı satışa çıkarmış ancak alıcı bulamadığı için tekrar seferlere devam etmiştir.Yeni A330ların gelmesi demek bu 7 tane A340'ın en kötü hurdaya çıkarılıp filodan çıkarılması anlamına geliyor.Ekstra olarak THY'nin A330-200 uçaklarından ikisi Qatar Airways'den kiralandı yani onlarda filodan çıkmış olacak.Genel olarak ele alırsak 2 tane 330-200'ün kira süresinin bitmesi ve 2015 yılının sonuna kadar 10 tane yeni 330-300leri gelmesiyle birlikte THY'nin A340lar'dan 2016 yılı itibariyle tamamen kurtulacağını düşünüyorum.Tabii bu başta beni olmak üzere bütün yolcuları rahatlatmıştır diye düşünüyorum,çünkü A340 uçaklarının son zamanda yaşadığı teknik problemler bir hayli fazla.

Alıcı bulamayan A340-300 TC-JDJ

Sipariş Edilen A330-300

Sıra geldi Boeing'den verilen siparişe.THY daha önce satın almadan önce kiraladığı 4 tane 777-300ER ve memnun kalındıktan sonra verilen 12 tanelik 777-300ER siparişinden tam 3 yıl sonra 15'i kesin 5'i opsiyonlu 20 adet daha 777-300ER siparişi verdi.Bu uçakların 3 tanesi 2014 yılında, 7 tanesi 2015 yılında, 5 tanesi 2016 yılında ve opsiyonlar kesin siparişe çevirilirse kalan 5 taneside 2017 yılında teslim edilecek.Eğer 2017 yılındaki 5 uaçkta gelirse THY'nin toplam 32 tane 777-300ER uçağı olmuş olacak.

Havacılık ile az çok ilgilenen çoğu kişi bilir Boeing 777 uçaklarının her anlamda ne kadar verimli olduğunu ki öyledir.Ancak beni açıkçası 20 tane sipariş çok şaşırttı.Niye diyecek olursanız,bilindiği üzere Boeing, Dreamliner adı altında piyasaya yeni nesil 787 serisini sundu.Bu uçağın 777'den çok daha iyi olduğu konuşuluyor her anlamda(Açıkçası daha çok yeni olduğu için kesin birşey söylemek zor.).Ben açıkçası kısa dönem için 5-10 arası 777-300ER siparişi,787 tamamen test edilip onaylandıktan sonrada 10 tane 787 siparişi bekliyordum, çünkü zaten THY Atatürk Havalimanı'nın altyapı sorunları yüzünden 747-8 ve A380 gibi jumbo jet satın alamıyor.Ancak THY yönetim kurulu bu yönde bir karar almış bizede saygı duymak düşer.Belki 3.havalimanına geçtikten sonra A380 veya B747-8 siparişini değerlendirmek nasip olur.

Bu arada bu yeni sipariş ile beraber THY'de Comfort Class dönemi kapanıyor.Hali hazırda 12 tane 777 uçağında bulunan Comfort Class yeni uçaklarla beraber artık olmayacak.THY sadece Business ve Economy sınıfında hizmet verecek.Yeni uçakların gelmesiyle eski 777ler'deki Comfort Class kabinininde kaldırılması bekleniyor.

Siparişi verilen 777-300ER

Boeing'in yeni Dreamliner serisi

Lafı uzatmadan genel olarak bakarsak THY risk almaktansa bildiğinden şaşmayıp çok memnun kaldığı iki farklı model sipariş etmiş.Tabi bu siparişler yeni açılacak hatları ve hali hazırda operasyona devam eden hatları nasıl etkileyecek onu bir sonraki yazımda ele alacağım.Şimdilik bu kadar olsun.

ER:Extended Range

Stansed Seferleri

Atlasjet ani bir kararla İstanbul-Stansed seferlerini durdurmuş.Halbuki Stansed yolcuların tercih ettiği bir havaalanıydı.Sadece Pegasus'un uçtuğu Stansed hattında Atlasjet'in rekabet edememesi ilginç geldi doğrusu.

Ikinci kez Dalya

Türk Hava Yolları geçtiğimiz günlerde 200.uçağını Boeing firmasından teslim aldı.Dile kolay tam 200 uçak.Bugün büyük havayolu dediğimiz körfez ülkelerindeki Emirates,Qatar Airways,Etihad'ın 200 uçağı yok.Zaten toplasanız dünyada 4-5 firmanın 200 veya fazla uçağı vardır.

Neyse lafı uzatmadan Türk Hava Yolları 200.uçak için özel bir boyama hazırlamış Boeing 737-900ER uçağı için.Şimdiden kazasız belasız uçuşlar dileyelim ve hayırlı olsun diyelim.

Fotoğraflar Airporthaber sitesinden alınmıştır.

Flight Safety

Her uçağa bindiğinizde yapılan güvenlik anonsu malumunuz.10 sene önce kabin memurları koridorun başına geçer ve canlandırma yaparak gösterirdi güvenlik kurallarını.Ancak havayolları artık güvenlik kurallarını farklı yollardan anlatmaya başladı.Air NewZealand ise tamamen farklı bir bakış açısı getirmiş.Uçuş güvenliğini dinlemekten sıkılanların ya da dinlemeyen yolcuların dikkatini çekeceği kesin.Bence eğlenceli bir video olmuş.

Bir başka örnekte Türk Hava Yolları'na ait.Sponsor oldukları Manchester United oyuncuları ile çektikleri video:

Hayırlı Olsun

Bugün deniz otobüsünde eve dönerken aklıma geldi ve hemen uygulamaya karar verdim.Artık havacılık hakkında Twitter yerine buraya karalarım birşeyler.Sınavlar bitsin birşeyler karalarız.Şimdilik böyle kalsın.